آشنایی با نحوه انجام لاپاراسکوپی رحم و شکم

تیتر20- یکی از انواع روش های درمانی مشکلات مربوط به رحم نظیر اندومتریوز یا فیبروئید، لاپاراسکوپی رحم است. این روش جراحی نسبت به سایر روش های جراحی باز از مزایای بیشتری برخوردار بوده و طول دوره بهبود بیماری پس از لاپاراسکوپی رحم به دلیل ایجاد زخم هایی کوچکتر، بسیار کوتاه تر خواهد بود. ما در این مقاله قصد داریم تا توضیحات مفید و مختصری را درباره عمل جراحی لاپاراسکوپی رحم در اختیار شما خوانندگان عزیز قرار دهیم.

منظور از لاپاراسکوپی رحم و شکم چیست؟

یکی از روش های نسبتا نو، کم تهاجم تر و جایگزینی مناسب برای جراحی های باز در تشخیص مشکلات رحم - شکم و درمان آن، لاپاراسکوپی رحم نام دارد. در واقع این نوع روش جراحی که از سال 1900 پا به عرصه پزشکی گذاشت از برش های کوچکتری بر روی شکم فرد استفاده می شود. در لاپاراسکوپی از لوله تلسکوپ مانند کوچک و باریکی به نام لاپاراسکوپ، برای بررسی ناحیه لگن افراد و تشخیص بیماری هایی چون اندومتریوز یا فیبروئید استفاده می شود. لذا چنانچه بیمار با هریک از این نوع از مشکلات رو به رو شده باشد؛ پزشک می تواند از طریق همین روش او را درمان کند.

امروزه یکی از شعارهای معروف و پر طرفدار دنیای جراحی و پزشکی، انجام عملهای بزرگ و دقیق از طریق ایجاد زخم هایی کوچک با کمترین میزان عوارض است.
 

تفاوت جراحی باز با لاپاراسکوپی:

اگر بخواهیم این دو نوع جراحی را با یکدیگر مقایسه کنیم؛ از بارزترین تفاوت های آن می توان به نوع برش های ایجاد شده بر روش شکم فرد در حین عمل اشاره کرد. جراح به منظور دید کافی به تمام اندام ناحیه مورد نظر بر روی شکم بیمار در جراحی باز، برش های بزرگی به اندازه 6- 12 اینچ ایجاد کرده که این اندازه در جراحی لاپاراسکوپی رحم به 0.5 – 1 سانت می رسد.

 در واقع در روش لاپاراسکوپی دوربینی را از طریق حفره ایجاد شده وارد شکم بیمار کرده و تصاویری با کیفیت و واضح را از اندام های داخل شکم و لگن او برای بررسی وضعیت بیمار توسط پزشک بر روی صفحه نمایش مانیتور نشان داده می شود. مدت زمان لازم بازیابی و بهبود حال بیمار با این برش های کوچک کوتاه بوده و دردها ناشی از زخم ایجاد شده در حین جراحی نیز به سرعت بهبود پیدا می کند.

 مزایای جراحی از نوع لاپاراسکوپی:

با توجه به آنچه که تاکنون بیان شد، در این قسمت برخی از مهمترین مزایا و ویژگی های بارز لاپاراسکوپی رحم و شکم را به صورت تیتر وار برای شما بیان خواهیم کرد:

• زمان کوتاه تر بهبودی لاپاراسکوپی رحم و شکم نسبت به جراحی باز

• ترخیص زودتر بیمار از بیمارستان و استراحت او در منزل تا بهبودی کامل

• ایجاد زخم و برش های کوچکتر تنها برای ورود دستگاه لاپاراسکوپ

• عوارض جانبی موقت و غیر جدی برای فرد بعد از جراحی

• کاهش احتمال عفونت در محل زخم های بیمار

• بیهوشی کامل

 کاربرد و دلایل استفاده از لاپاراسکوپی رحم:

همانطور که در قسمت قبل نیز به این موضوع اشاره شد از مزایای و دلایل استفاده از لاپاراسکوپی رحم می توان به تشخیص و درمان مشکلات موجود در ناحیه لگن و رحم افراد، بدون نیاز به باز کردن کامل شکم اشاره کرد. در واقع اگر بازدهی در دیگر روش های تشخیص و درمان مناسب نباشد؛ از روش کاملا امن و کاربردی لاپاراسکوپی برای تشخیص درد های لگنی و شکمی استفاده می شود.

 به طور مثال چنانچه فرد برای درمان مشکلاتی نظیر درد ناگهانی لگن، ناباروری نامعلوم، سابقه عفونت لگنی و ... خود به نزد پزشک متخصصی مراجعه می کند؛ آن پزشک پس از معاینه و پرسیدن سوالات لازم از مبتلا شدن او به برخی از بیماری ها نظیر آندومتریوز، کیست یا تومور تخمدان، حاملگی خارج از رحم، آبسه یا ورم لگن، چسبندگی رحم و لگن، مشکلات ناباروری، بیماری التهاب لگن، سرطان دستگاه تناسلی و اندام های داخلی مانند سرطان کبد و پانکراس شک کرده و از طریق لاپاراسکوپی رحم، نوع بیماری او را تشخیص خواهد داد.

 لاپاراسکوپی رحم و شکم در تشخیص و درمان بیماری ها:

در همین راستا پزشک پس از تشخیص قطعی بیماری فرد از انواع روش های درمانی لاپاراسکوپی شکم و رحم برای درمان مشکلات موجود در شکم و لگن او استفاده خواهد کرد. از جمله روش های درمانی که به وسیله دستگاه لاپاراسکوپ صورت می گیرد؛ می توان به هریک از موارد ذکر شده در زیر اشاره کرد:

•  هیسترکتومی یا زهدان برداری

• برداشتن تخمدان زنان

• برداشتن کیست تخمدان در صورت عدم درمان آن با روش های دیگر

• برداشتن فیبروم

• مسدود کردن جریان خون به فیبروم

• تخریب بافت آندومتر برای درمان و رفع آسیب دیدگی های آندومتریوز

• درمان چسبندگی رحم ناشی از بافت های اسکار

• بستن لوله‌های رحم

• برداشتن و حذف فیبروئید ( توده های رحمی)

• روش Burch برای درمان اختلالات کف لگنی نظیر بی اختیاری ادرار و و پرولاپس ارگان لگنی

• درمان پرولاپس و افتادگی رحم

• برداشتن کیسه صفرا و آپاندیس فرد

 آمادگی ها لازم قبل از انجام عمل لاپاراسکوپی:

با توجه به نوع جراحی لاپاراسکوپی رحم فرد، شیوه آمادگی او قبل از شروع عمل نیز متفاوت خواهد بود. به طور مثال ممکن است بنا بر تشخیص و تجویز پزشک معالج شما نیاز به انجام آزمایش های عکسبرداری یا روزه (تنقیه) برای ناشتا بودن رحم داشته باشید. همچنین بالا بردن اطلاعات خود از شیوه انجام عمل و نداشتن استرس و اضطراب نیز از جمله نکات مهمی است که همواره قبل از لاپاراسکوپی رحم باید خود را برای آن آماده کنید.

 

از جمله نکات مورد توجه دیگر قبل از جراحی لاپاراسکوپی رحم و شکم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مراجعه به مشاور و پرسش سوالات احتمالی جهت اطمینان و آرامش خاطر خود

• دوش گرفتن و شستن موها به دلیل عدم انجام این کار تا مدتی مشخص بعد از جراحی

• آگاه کردن پزشک در صورت مصرف هر نوع دارو و در صورت لزوم و بنا بر صلاح دکتر قطع کردن مصرف آن قبل از عمل جراحی

• همراه داشتن داروهای خود هنگام عمل برای کمک به متخصصان بیهوشی

• همراه داشتن پد بهداشتی مناسب به علت خونریزی های احتمالی بعد از جراحی

• به همراه داشتن لوازم بهداشتی و لباسهای گشاد برای راحتی بیشتر در طول مدت زمان بستری در بیمارستان

 
شیوه انجام جراحی لاپاراسکوپی رحم و شکم:

لاپاراسکوپی رحم از جمله عمل هایی است که در آن بیمار به صورت عمومی بیهوش شده و سپس یک لوله کوچک کاتتر وارد بدن او کرده تا ادرار موجود در مثانه را به طور کامل جمع آوری و پاکسازی کنند. در مرحله بعدی برای کاهش هر نوع آسیب احتمالی از سوزن کوچکی برای ایجاد فاصله بین دیواره شکم و اندام های بدن و نمایش راحتر این اندام ها، به وسیله گاز دی اکسید کربن یا گاز اکسید نیتروژن استفاده می شود.

 بعد از این کار، جراح یک برش کوچک را برای وارد کردن لاپاراسکوپ یا لوله ای متصل به یک دوربین، در روی شکم بیمار در ناحیه ناف او ایجاد کرده تا از این طریق پزشک بتواند تصاویر اندام های این قسمت از بدن فرد را بر روی صفحه مانیتور به صورت واضح تماشا و بررسی کرده و نوع بیماری او را تشخیص دهد.

 مراحل بعدی کار در عمل لاپاراسکوپی رحم، به تشخیص پزشک برای درمان بیماری بستگی داشته و نوع و روش آن برای عمل جراحی متفاوت است. به طور مثال در صورت نیاز به جراحی، پزشک برش های دیگری را در آن ناحیه از بدن برای ورود ابزار های لازم ایجاد کرده و سپس عمل جراحی به وسیله لاپاراسکوپ انجام خواهد شد.

 در پایان لاپاراسکوپی رحم نیز بعد از خروج تمام ابزارها و تخلیه گاز از محل برش زده شده، این قسمت را بخیه می زنند.  بیمار ممکن در همان روز بعد از به هوش آمدن با دستور پزشک به کمک همراه خود از بیمارستان مرخص شود.

 

عوارض جانبی ناشی از لاپاراسکوپی

گرچه این روش لاپاراسکوپی رحم نسبت به سایر روش های دیگر جراحی باز با عوارض جانبی کمتری همراه بوده و بیمار پس از طی چند روز کوتاه به طور کامل بهبودی خود را به دست می آورد اما فاقد هیچگونه عوارضی هم نیست. از جمله خطرات و عوارض شایع احتمالی که بعد از لاپاراسکوپی رحم ممکن است فرد با آن مواجه شود؛ می توان به سوزش پوست، عفونت مثانه، آسیب به عروق خونی شکم، مثانه، روده، رحم و دیگر ساختار‌های لگن، آسیب عصبی، واکنش آلرژیک، چسبندگی، لخته شدن خون، مشکلات ادراری و ... اشاره کرد.

 همچنین ورود گاز کربن دی اکسید در حین بیهوشی بیمار به عروق خونی او عوارض و خطراتی را به دنبال خواهد داشت. لذا احتمال وقوع این عوارض بعد از لاپاراسکوپی رحم در افرادی که از شرایط نامبرده شده در زیر برخوردار باشند، بیشتر از سایرین بوده و باید تحت نظر پزشک، مراقبت های ویژه ای از آنان به عمل آورد:

• سابقه جراحی شکم

• افزایش اضافی وزن و چاقی

• کاهش شدید وزن و لاغری

• آندومتریوز شدید

• عفونت لگن و رحم

• بیماری مزمن روده

 مدت زمان بهبودی کامل بیمار بعد از لاپاراسکوپی

بعد از اتمام لاپاراسکوپی رحم کلیه علائم حیاتی شما تا هنگام به هوش آمدن در اتاق ریکاوری کنترل خواهد شد. بهبودی کامل این روش نسبت به سیر روش های جراحی باز به دلیل ایجاد زخم های کوچک مدت زمان کمتری را به خود اختصاص داده ولی با توجه به نوع بیماری و روش درمانی ممکن است دوره نقاهت تا بهبودی کامل در هر فرد بیمار متفاوت باشد.

 

به طور مثال عده ای از بیماران می توانند در همان روز و چند ساعت بعد از رفع بیهوشی خود از بیمارستان مرخص شده و یا اینکه برخی دیگر چند شبانه روز  را برای اینکه تحت نظر و مراقبت پزشک باشند؛ در بیمارستان سپری کنند. به طور کلی با توجه به نوع جراحی در لاپاراسکوپی رحم طول درمان شما تا بهبودی کامل از یک تا چندماه متغیر خواهد بود.

 
علائم و نشانه های موقتی بعد از انجام عمل لاپاراسکوپی

بعد از لاپاراسکوپی رحم این احتمال خیلی زیاد است که فرد بیمار به سبب استفاده از کاتتر در ادرار خود دچار اختلال شده و پس از جراحی نیز ناف حساس شده و آثاری از کبودی را بر روی شکم خود مشاهده کنید. احساس حالت تهوع و درد در قفسه سینه و شانه به دلیل گاز موجود در بدن نیز در اکثر بیماران تا پایان روز جراحی به چشم می خورد.

 

به همین دلیل پزشک برخی مواقع ممکن است چند دارو‌ی مسکن و آنتی بیوتیک را برای تسکین درد و پیشگیری از بروز عفونت، قبل از ترخیص بیمار برای او تجویز کند. همانطور که اشاره شد، بروز عوارض جدی و خطرناک بعد از لاپاراسکوپی رحم خیلی نادر بوده ولی در صورت مشاهده و تجربه هر یک از علائم مطرح شده در زیر، فورا به پزشک خود مراجعه کنید :

•  درد شدید در ناحیه شکم

• احساس حالت تهوع و استفراغ برای مدتی طولانی

• تب شدید و بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت

• بروز خونریزی یا چرک در محل زخم ایجاد شده

• درد و سوزش شدید هنگام ادرار یا اجابت مزاج

 نکات مهم و ضروری بعد از انجام جراحی لاپاراسکوپی

همچنین فرد جراحی شده تا اتمام دوره درمان و بهبودی خود حق هیچ فعالیت سنگینی را نداشته و باید برای بعد از عمل لاپاراسکوپی رحم شرایط زیر را مهیا کند:

• عدم اجازه رانندگی فرد جراحی شده تا اتمام دوره بهبودی او

• استفاده از چشم‌ بند و گوشی در طول مدت استراحت خود در بیمارستان

• همراه داشتن یک مراقب در چند روز اول بعد از لاپاراسکوپی رحم

• انتخاب یک مکان مناسب و راحت در منزل برای استراحت بعد از عمل جراحی / بیتوته