چالش های خرید تضمینی گندم/سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی مقطعی است!

در این برنامه که  پیرو دستور ممنوعیت واردات گندم برای سال 1395 خورشیدی به موضوع" آیا توقف واردات گندم به معنای خودکفایی در تولید است" اختصاص داشت؛ "مانی جمشیدی " کارشناس حوزه کشاورزی و "اسفندیاری پور" مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح گندم که از واحد صدا و سیمای ایلام به صورت تصویری در برنامه ای زنده به روی آنتن رفت؛ نقاط قوت و ضعف برنامه های اجرا شده و در حال اجرا را مورد بحث و بررسی قرار دادند. اگرچه در بخش هایی از برنامه اسفندیاری پور معتقد بود در دهه فجر نباید زحمات کشاورزان را نادیده گرفت و کارنامه تولید گندم را تخطئه کرد و جمشیدی هم معتقد بود نقدهای وی به اصل تلاش های کشاورزان و مدیران نیست و فقط با هدف رفع کاستی هاست و نباید اسفندیاری پور از موضع احساسی به موضوع برنامه و مباحث عنوان شده نگاه کند.

مانی جمشیدی، کارشناس حوزه کشاورزی، در ابتدای این بحث در پاسخ به این پرسش قالیباف، مجری برنامه گفتگوی ویژه خبری که آیا سیاست خرید تضمینی طرحی شکست خورده است، گفت: در مورد سیاست خرید تضمینی، دو بحث وجود دارد، یکی بحث قانونی است که لازم الاجراست و یکی از سیاست هایی است که دولت برای حمایت از کشاورزان اعلام می کند و یک بحث هم مشکل در اجراست که واقعیت این است که کشاورزی ما یک سری مشکلات زیرساختی دارد و تا آن ها مرتفع نشود، نمی توان به نتایج مقطعی دلخوش بود.

وی اضافه کرد: در بحث های زراعی از جمله بحث گندم، می توان گفت که اغلب دولت ها تنها بحث خرید تضمینی را به عنوان عامل تاثیر گذار در افزایش تولید لحاظ می کنند، در حالی که کشاورزی از مرحله نهاده ها بحث بذر، کود، سم کیفیت بذر تا بحث افزایش عملکرد کشاورزها، نهایتاً منتج به یک قیمت تمام شده می شود که همان قیمت تضمینی است که دولت نیز با شیوه هایی که قانون آن را مشخص کرده، قیمت تضمینی را لحاظ می کند.

به گزارش ایانا این کارشناس کشاورزی یادآور شد: آمار این را نشان می دهد که از سال 84 تا سال 93 خورشیدی قیمت گندم حدود 5.6 برابر شده است و سال زراعی 93-92 نسبت به سال قبل نیز قیمت خرید تضمینی 91 درصد افزایش داشت، اما با این رشد عملاً در بحث افزایش گندم، شاخص رشد به چشم نمی خورد.

اما اسفندیاری پور مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح ملی گندم در ادامه برنامه ضمن اینکه کوشید تا به کلیاتی مقدماتی از برنامه های معاونت زراعت جهاد کشاورزی در افزایش پایدار تولید گندم اشاره کند، با اشاره به این که در برنامه های اجرایی دولت، به مباحث افزایش عملکرد به صورت ویژه پرداخته شده است، گفت: از 290 هزار تن بذر اصلاح شده در سال جاری به 405 هزار تن افزایش رسیده ایم و حجم بذر مصرفی نسبت به سنوات گذشته رقم رو به رشد داشته است.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به این که در سال 92، 75 میلیارد تومان، در سال 93 هشتصد میلیارد و در سال جاری هزار میلیارد تومان تسهیلات سرمایه در گردش در اختیار کشاورزان استان های مختلف قرار گرفته است، افزود: این تسهیلات می تواند در ارتقای درجه مکانیزاسیون مثمر ثمر باشد، کما اینکه کشاورزان بدون هیچ دغدغه ای نسبت به سنوات گذشته به میزان کافی کود به عنوان نهاده تاثیر گذار در تولید را در اختیار دارند.

وی با اشاره به این که کل بذر مصرفی کشورمان 98 درصد به صورت اصلاح شده است، گفت: این امر سبب افزایش بهره وری می شود. نکته ای که البته مانی جمشیدی به دلیل سواد کم کشاورزان و بهره برداران این بخش آن را امری زمان بر دانست و پاسخ داد: مسائل مربوط به کشاورزی وابستگی جدی به نکات گسترده ای مانند آموزش بهره برداران، کمک مسوولانه مروجان و تامین تمام نهاده ها در زمان مناسب دارد و اگر بنا بود با این ادبیات کشاورزی ایران در تولید گندم خودکفا شود، در سال 83 نیز به آن دست یافته بود.

جمشیدی همچنین در ادامه این برنامه با اشاره به این که عملکرد موفق وزارت جهاد کشاورزی در ادوار مختلف بیشتر مقطعی بوده است، گفت: متاسفانه بحث بورس کالا همچنان در دولت مغفول مانده است.

وی با اشاره به این که در بخش کشاورزی الگوی کشت برنامه ریزی شده ای نداریم، افزود: اگر هم الگوی کشتی وجود داشته، شاهد اجرایی شدن آن نبوده ایم.

همچنین خبرگزاری فارس، در خصوص برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شب گذشته که با عنوان «آیا توقف واردات گندم به معنای خودکفایی در تولید است؟» برگزار شد نوشت:

اسماعیل اسفندیاری‌پور مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این سوال که چرا خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله گندم تاکنون نتوانسته منجر به خودکفایی تولید گندم در کشور شود، گفت: تولید محصولات اساسی کشاورزی در تمام دنیا باید مورد حمایت قرار گیرد.

وی افزود: خرید تضمینی به عنوان یکی از ابزار حمایتی است و این موضوع منجر به افزایش رغبت در کشت محصولات کشاورزی برای کشاوران می‌شود.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی بیان داشت: در سال 91 به علت مناسب نبودن نرخ خرید تضمینی گندم حدود 2 میلیون و 200 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شد و در مدت یک سال 3 بار قیمت گندم تغییر کرد.

اسنفدیاری‌پور تصریح کرد: اما در سال 92 با اعلام به موقع قیمت تضمینی و تعیین نرخ مناسب برای آن 4 میلیون و 600 هزار تن گندم به صورت تضمینی از کشاورزان خریداری شد.

وی با اشاره به خرید 6 میلیون و 700 هزار تن گندم به نرخ تضمینی از کشاورزان در سال 93 تصریح کرد: در سال 94 با 20 درصد رشد، خرید تضمینی گندم از کشاورزان به 8 میلیون و 80 هزار تن رسید و این موضوع نشان می‌دهد که با رشد نرخ تضمینی محصولات کشاورزی، تمایل کشاورزان به کشت و افزایش تولید بیشتر می‌شود.

اسفندیاری پور با اشاره به متوسط عملکرد گندم آبی در میانگین 3 ساله منتهی به سال 91 تصریح کرد: میانگین عملکرد گندم آبی در این سال‌ها 2 هزار و 700 کیلو بوده است اما در حال حاضر متوسط عملکرد ما در گندم آبی به 3 هزار و 400 کیلو رسیده است و در گندم دیم هم از 800 کیلو در هکتار به 1035 کیلو رسیده‌ایم.

وی بیان داشت: میانگین جهانی تولید گندم 3 هزار و 100 کیلو است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: عملکرد گندم آبی ایران در هر هکتار 300 کیلو بیشتر از میانگین جهانی است و این رقم براساس گزارش رسمی فائو اعلام می‌شود.

وی تصریح کرد: حجم بذر مصرفی در سال‌های گذشته رو به رشد بوده و کل بذر مصرفی کشورمان 98 درصد به صورت اصلاح شده است.

اسفندیاری گفت: از 290 هزار تن بذر اصلاح شده در سال جاری طی سالهای اخیر به 405 هزار تن رسیده‌ایم.

وی تصریح کرد: 52 رقم بذر گندم آبی و 13 رقم بذر گندم دیم در کشور وجود دارد.

وی همچنین تصریح کرد: سال گذشته 800 میلیارد و امسال 1000 میلیارد تومان تسهیلات برای مجهز شدن مزارع و مکانیزه کردن کشاورزی به کشاورزان پرداخت شده است.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی گفت: در 2 سال گذشته 85 درصد نیاز کشور به گندم در داخل تولید شده است و با اجرای طرح‌های افزایش تولید گندم، در 3 سال آینده، کشور در تولید این محصول خودکفا می‌شود.

وی همچنین اختلاط گندم‌های وارداتی با گندم‌های تولید داخل را نپذیرفت و آن را رد کرد و این موضوع را نادرست عنوان کرد.

در ادامه مانی جمشیدی کارشناس کشاورزی بیان داشت: سیاست خرید تضمینی یکی از سیاست‌هایی است که دولتها برای حمایت از کشاورزان اعمال می‌کنند اما حقیقت این است که کشاورزی ما دچار یکسری مشکلات زیرساختی از جمله بهره‌وری آب و ... است.

وی افزود: در موضوع زراعت و از جمله گندم دولتها اغلب، بحث خرید تضمینی را لحاظ می‌کنند در حالیکه در کشاورزی، نهاده‌ها، بذر، کود، سم، افزایش عملکرد، اقتصادی شدن مقوله کشاورزی، افزایش راندمان آب موثر است و نهایتاً همه اینها قیمت تمام شده‌ای می‌شود که همان قیمت تضمینی است و دولت هم با روش‌هایی که قانون آن را معین کرده نرخ تضمینی خرید محصولات کشاورزی را اعلام و لحاظ می‌کند.

وی با اشاره به آمار نرخ خرید تضمینی گندم در سال‌های 84 تا 93 تصریح کرد: طی این سالها قیمت گندم 5.6 برابر شده است و نرخ خرید تضمینی گندم در سال 92-93 نسبت به نرخ خرید تضمینی گندم سال قبل، 91 درصد افزایش داشته است اما علیرغم این رشد قیمت در بحث افزایش تولید گندم شاخص رشد مشاهده نمی‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که دلیل این موضوع که رشدی در تولید گندم طی این سالها مشاهده نشده است، گفت: در کشاورزی عوامل مختلفی دخیل است، مهمترین بحث آن نبود الگوی کشت است که البته وزارت جهاد معتقد است که الگوی کشت وجود دارد، اما باید گفت که الگوی کشت به اجرا در نمی‌آید.

این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه خرید تضمینی یکی از ابزارهایی است که از کشاورزان حمایت می‌کند، گفت: مباحثی مطرح شده توسط آقای اسفندیاری در مورد خرید تضمینی و اینکه نرخ مناسب آن منجر به افزایش تولید می‌شود کارشناسی نیست بهتر است که ایشان بگویند برای افزایش عملکرد، بهبود مکانیزاسیون، بهبود کیفیت بذر، بهبود مکانیزم خرید چه اتفاقی در کشور افتاده است.

وی تصریح کرد: برای رسیدن به خودکفایی مباحث زیادی از جمله کاهش مصرف، هدفمندکردن یارانه‌ها مطرح است همچنین کاهش ضایعات در برداشت و تولید محصول بسیار مهم است اما متاسفانه دولت‌ها فقط یک بخش یعنی افزایش نرخ خرید تضمینی و افزایش قیمت را که در نهایت فشار آن به سفره مردم وارد می‌شود را انتخاب می‌کنند و این راحت‌ترین راه برای آنها است.

جمشیدی تصریح کرد: افزایش 2 برابری تولید یک محصول در یک سال نشانه پایداری برای کشاورزی نیست و بیشتر نشانگر یک جو آنی است.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه صرف اراضی کشاورزی محدود است، بیان داشت: با توجه به اینکه در 10 سال گذشته افزایشی در عملکرد تولید گندم مشاهده نشده است بنابراین افزایش تولید گندم در یکی دو سال اخیر حکایت از آن دارد که گندم جایگزین کشت محصولات دیگر شده است.

وی بیان داشت: اثرات این موضوع در یکی دو سال آینده و در محصولات دیگر همچون جو و ذرت آشکار می‌شود.

وی افزود: در سال 83 جشن خودکفایی گندم گرفته می‌شود اما 10 سال بعد یعنی در سال 93 شاهد واردات حدود 7میلیون تن گندم هستیم.

 امسال گندم‌های وارداتی با گندم تولید داخل مخلوط و به دولت فروخته شد/ مقدار خرید تضمینی گندم واقعی نیست

وی تصریح کرد: عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در بخش تولید گندم مقطعی است و به دلیل عدم نظارت کافی، گندم‌های وارداتی با گندم‌های تولیدی داخل کشور مخلوط و برخی محموله‌های این محصول 2 یا 3 بار به دولت فروخته می‌شود.

وی تأکید کرد: بهره‌وری در تولید گندم در سال‌های اخیر تغییر چندانی نداشته و با توجه به اینکه بیشترین تولید گندم در بخش دیم است بنابراین اگر باران ببارد گندم داریم و اگر باران نبارد گندم نداریم.

جمشیدی میانگین تولید گندم آبی در دنیا را 4 تن عنوان کرد و اظهارداشت: فائو میزان تولید محصولات کشاورزی کشور را براساس گزارش‌هایی که کشورهای مختلف به قائو ارائه می‌دهند اعلام می‌کند.

کارشناس حوزه کشاورزی در این برنامه با اشاره به اختلاف قیمت وارداتی گندم و نرخ تضمینی اعلام شده توسط دولت اظهارداشت: هرجایی که مابه‌التفاوت و اختلاف قیمت باشد عملاً فساد وجود دارد.

وی تصریح کرد: واقعیت این است که اختلاف گندم داخلی با وارداتی انجام شده است و خود دولت هم این احساس را داشت و برای واردات گندم و جو اخذ مابه‌التفاوت 150 تومانی مصوب کرد.

* علی خان‌محمدی دبیر اجرایی توانمندسازی گندم‌کاران گفت: صندوق بیمه کشاورزی با اهداف تولید هماهنگی ندارد و این صندوق باید تضمینی برای تولید باشد اما این تضمین به خوبی صورت نگرفته است.

* غلامرضا فصیحی گندم‌کار نمونه بیان داشت: نرخ خرید تضمینی گندم بیش از هزینه‌های تمام شده تولید آن است و دولت باید بر روی نرخ خرید تضمینی گندم تجدیدنظر کند.

وی تصریح کرد: همچنین دولت و وزارت جهاد کشاورزی باید از نظرات کشاورزان در تصمیم‌گیری‌ها بهره گیرد و آنها را در این مسائل مشارکت دهد.