گام‌های بانک تجارت در استقرار SCF/ خون تازه در رگ‌های تولید 

تیتر20 - تامین مالی زنجیره های تامین یا به اختصار SCF (Supply Chain Finance) یکی از رو به رشد ترین نیازهای اقتصادی در جهان محسوب می شود. حجم تامین مالی صورت گرفته در قالب SCF در سال 2023 به 858 میلیارد دلار می رسد؛ عددی که به تنهایی با بودجه نظامی آمریکا در سال جاری میلادی برابری می کند.

 این رقم، متاثر از افزایش تقاضا در سراسر جهان  و به طور خاص در آسیا و آفریقا، امسال 20 درصد نسبت به سال گذشته میلادی رشد داشته است. آفریقایی ها با 39 درصد و آسیایی ها با 28 درصد، بیشترین میزان تقاضا را برای تامین مالی زنجیره های تامین در سال 2023 ایجاد کرده اند.

 اهمیت SCF در این است که نظام بانکی می تواند برای بخش یا کل زنجیره تامین یک صنعت یا یک کالا، نقدینگی لازم را به شکل «تامین اعتبار» از ناحیه خریداران فراهم کند. یکی از مزیت های SCF این است که اعتبار بر روی کالا یا کالاهایی که تولید شده اند، پرداخت می شود؛ نه آنچه که هنوز در زنجیره های تامین به شکل محصول (مواد اولیه، کالای واسطه ای و کالای نهایی) در نیامده است؛ موضوعی که از هدر رفت تسهیلات بانکی در زنجیره های تامین جلوگیری می کند.  

راه تحقق سلامت نظام بانکی 
این نحوه پرداخت اعتبار(تامین مالی)، موجب کاهش رسوب معوقات ناشی از تسهیلات بانکی و در نتیجه مانع از افزایش مطالبات بانک ها از قرض گیرندگان می شود؛ چرا که خریدار از طریق یک بانک واسط، وجه خرید کالاهای مورد نیاز خود را به دست تولیدکننده می رساند.

در این شرایط، خیال شخص حقیقی و حقوقی در مقام تولید کننده یا یکی از اجزای زنجیره تامین راحت می شود چرا که بانکِ واسط، تضمین می دهد که طلب تامین کننده از خریدار، در سررسید از پیش تعیین شده که مورد توافق بانک، تامین کننده و خریدار قرار گرفته، پرداخت شود.

پُر واضح است که اگر خریدار تعهد مالی خود را انجام ندهد، بانک به عنوان واسطه اجرای قرارداد، پرداخت بدهی خریدار را در سررسید آن برعهده می گیرد و خریدار را در ردیف بدهکار قرار می دهد. به این ترتیب، تضامین حقوقی لازم  مستقر می شوند. در ایران هم مدتی است که بانک مرکزی با راه اندازی «اداره تامین مالی زنجیره تولید» در زمینه تحکیم جایگاه حقوقی SCF در بانکداری تجاری ایران، آستین بالا زده است. 

جایگاه بانک تجارت در SCF 
سال 1400 راه اندازی زیرساخت های فنی و حقوقی SCF در ایران تعیین وضعیت شد. بانک تجارت هم از سال 1401 برای تحقق سیاست دستورالعمل های مرتبط با SCF در ایران، گام برداشت. از آنجا که این بانک توانسته نظام «بانکداری شرکتی» خود را در حیات اقتصادی ایران جا بیندازد، از سوی بانک مرکزی به عنوان «بانک پیشرو» در تامین مالی زنجیره های تامین به رسمیت شناخته شد. 

بر اساس اعلام بانک تجارت «ایران خودرو» و «مجتمع فولاد مبارکه» به عنوان مطرح ترین بنگاه های اقتصادی کشور، خدمات SCF خود را از این بانک دریافت کرده اند. همچنین شرکت های قطعه سازی با بانک تجارت وارد همکاری شده اند. این بانک برای تامین اعتبار در قالب SCF از ابزارهایی چون اوراق گام، خدمات دستور پرداخت، برات الکترونیک و اعتبارت اسنادی استفاده می کند.

 از آنجا که ایجاد ارتباط، میان خریداران و  فروشندگان در SCF اهمیت زیادی دارد، بانک تجارت سکوی  «اکوتام» را هم راه اندازی کرده است. شرکت هایی که می خواهند تامین مالی زنجیره های تامین خود به جریان بیندازند، ابتدا باید با بانک تجارت وارد رایزنی شوند و «مصوبه اعتباری» مختص به خود را دریافت کنند.  پس از این مرحله، شرکت ها می توانند اجزای زنجیره تامین خود را در اکوتام ثبت و از خدمات آن برای کل زنجیره تامین استفاده کنند. 

همکاری صنعت زعفران با بانک تجارت 
با توجه به اینکه صادرات زعفران از محل فعالیت سالانه بیش از 12 هزار بهره بردار بر روی 120 هزارهکتار سطح زیر کشت، سالانه 180 تا 200 میلیون دلار ارز آوری برای کشور دارد، تامین مالی زنجیره تامین آن برای کشاورز اطمینان بخش است. 

بانک تجارت برای تامین رضایت در زنجیره تامین زعفران از طریق SCF و در نتیجه افزایش صادرات آن، چندی پیش از «زعفران کارت» رونمایی کرده است؛ طرحی که البته با همکاری شرکت طلای سرخ ایرانیان، بانک تجارت و کشاورزان اجرایی می شود.

 از این پس، وجه خرید زعفران با ضمانت بانک تجارت به زعفران کارت واریز می شود. نتیجه اینکه واسطه ها از فرایند خرید زعفران کنار گذاشته می شوند و تاخیر در پرداخت مطالبات زعفران کاران که به رویه ای عادی تبدیل شده است، از بین می رود. 

ضمن اینکه ترتیبی پیش بینی شده که اعتبار داخل زعفران کارت به سایر اجزای زنجیره تامین هم منتقل شود؛ به این معنی که کشاورز بتواند اعتبار تا 2 میلیارد تومانی کارت خود را به فروشندگان پیاز زعفران، کود و... منتقل کند.

 در همین حال، زعفران کارت بانک تجارت مانند سایر کارت های اعتباری به شبکه شتاب متصل است. با توجه به اینکه پرداخت طلب زعفران کاران با ماه ها تاخیر مواجه می شود و گاه 70 درصد آن پرداخت و باقی آن به ماه ها بعد و حتی شش ماه پس آن موکول می شود، ایجاد ترتیبی جدید برای پرداخت پول تحویل زعفران در قالب نظام پرداخت بانکی مبتنی بر تامین مالی زنجیره تامین به نفع کل زنجیره تامین است.