دولت به دنبال بومی‌سازی روش‌های تامین مالی غیرتورمی

تیتر۲۰- حسن ولی بیگی -عضو هئیت علمی موسسه مطالعات و پژوهش­‌های بازرگانی- در نخستین نشست از سلسله نشست‌های بهبود محیط کسب و کار با عنوان " تامین مالی زنجیره‌ای: چالش ها و راهکارهای گسترش آن " با اشاره به تورم حدود ۴۵ درصدی در کشور، گفت: سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی موجب فشار به شرکت‌های کوچک و متوسط در دستیابی به تسهیلات اعطایی شده است؛ به‌طوری‌که تسهیلات اعطا شده به صاحبان کسب و کارها در کل بخش‌های اقتصادی کشور به میزان ۲.۹ درصد در شش ماهه اول ۱۴۰۲ نسبت به شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است.

وی ادامه داد: این کاهش در بخش صنعت و معدن به ۸.۴ درصد رسیده است. به عبارت دیگر عمده کاهش تسهیلات بر دوش بنگاه‌های تولیدی و به‌ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط است. بنابراین ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای که در جهت کنترل تورم از کانال‌های رفع ناترازی بانک‌ها، کاهش مطالبات غیرجاری بانک‌ها و ... می‌توانند نقش داشته باشند در این برهه از زمان برای کاهش اثرات منفی سیاست پولی انقباضی بر تولید ضرورتی انکار ناپذیر است.

بیمه‌های اعتباری، رکن اساسی توسعه روش‌های تامین مالی

حمید آذرمند -مدیر سابق تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی-  در ادامه این نشست، شکاف تامین مالی در حوزه‌های مختلف نظیر زیرساخت‌ها، سرمایه در گردش، بنگاه‌های کوچک و متوسط و خانوارها را یکی از مشکلات جدی در اقتصاد ایران ذکر کرد و گفت: در این میان بنگاه‌های کوچک و متوسط بیش از سایر حوزه‌ها با کمبود اعتبار مواجه هستند و بیشترین فشار را تحمل می‌کنند.

به گفته وی بنگاه‌های کوچک و متوسط  که سهم بالایی در اشتغال دارند، قدرت توثیق پایینی دارند و در مقابل مجبور به خرید نقدی موادی هستند. بنابراین این واحدها ناچارند از بازار غیررسمی، تسهیلات را با هزینه بالا تامین کنند. این بنگاه‌ها در سهم‌گیری از تسهیلات اعطایی بانک‌ها با نظام ناکارامد و غیر منصفانه مواجه هستند. اما ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای طوری طراحی شده‌اند که ضمن اینکه یک روش غیرتورمی تامین مالی است، نیازهای بنگاه‌های کوچک و متوسط را نیز پاسخ می‌دهد.

آذرمند، توسعه اوراق گام را به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای دانست و گفت: روش فاکتورینگ، برات الکترونیکی و توسعه سایر ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید بسیار حائز اهمیت است و با وجود عملیاتی سازی اوراق گام و تلاش برای عملیاتی کردن روش فاکتورینگ مشکلاتی نیز در زیرساخت‌های توسعه آن‌ها از جمله در تبادل داده‌ها، مانیتورینگ و پایش تامین مالی زنجیره‌ای، پلتفرم‌ها که رکن کلیدی توسعه تامین مالی زنجیره تولید است وجود دارد.

وی افزود: در اکوسیستم تامین مالی زنجیره‌ای، نقش دولت فراهم کردن بسترهای لازم نظیر ایجاد زیرساخت‌ها، استانداردها و ابزارهای مدیریت ریسک است. بیمه‌های اعتباری بسیار مهم هستند و رکن اساسی توسعه روش‌های تامین مالی زنجیره‌ای است. 

برنامه‌ریزی برای بومی‌سازی روش‌های تامین مالی

سجاد نظری، مشاور معاونت تجارت و خدمات وزارت صمت از دیگر سخنرانان این نشست نیز گفت: ما دنبال بومی‌سازی روش‌های تامین مالی غیرتورمی هستیم که تامین مالی زنجیره‌ای در این زمینه کمک بسیاری به حل مشکل کمبود اعتبار صنایع خواهد کرد.

وی با بیان اینکه در دنیا تامین مالی کسب‌وکارها به میزان حدود ۱.۴ هزار میلیارد دلار از این روش انجام شده، تصریح کرد: در شرایط فعلی که دچار مشکلاتی نظیر فرسودگی ماشین‌آلات هستیم و رشد پایین صنایع نیز به همین دلایل برمی‌گردد، استفاده از ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای می‌تواند حداقل به حفظ شرایط موجود کمک کند.

مشاور معاونت تجارت و خدمات وزارت صمت اظهار کرد: اگر سازمان مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی در ازای مطالبات خود این اوراق را قبول کنند، کمک شایانی به توسعه این ابزارها خواهد شد. همچنین یکی از مشکلات فعلی در توسعه این ابزارها عدم آگاهی کسب و کارها است.

بررسی جایگاه بیمه در تامین مالی

فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران در ادامه با اشاره به مدیریت ریسک ابزارهای تامین مالی از منظر ریسک کشوری، صنعت و شرکتی، افزود: در خصوص ریسک کشوری با مشکلاتی، مثل بسته شدن پنجره جمعیتی مواجه هستیم، ولی در مورد جنگ غزه، دولت خوب مدیریت کرد و از این ناحیه ریسکی متوجه کشور نشد.

وی ادامه داد: در مورد ریسک صنعت نیز بسیاری از صنایع کشور از یارانه انرژی استفاده می‌کنند و ارزش افزوده آن‌ها ناشی از یارانه انرژی است و الان هم تامین مالی زنجیره‌ای به سمت همین صنایع سوق می‌یابد.

شکرخدایی در خصوص ریسک شرکتی گفت: در حال حاضر بنگاه‌های کوچک و متوسط کالاهای خود را به‌صورت اعتباری و چند ماهه می‌فروشند و در مقابل مواد اولیه مورد نیاز خود را به صورت نقدی خرید می‌کنند و با توجه به هزینه بالای تامین مالی و دسترسی سخت به تسهیلات از مسیر دارایی‌های شخصی خود کسب و کارشان را تامین مالی می‌کنند.

وی با بیان اینکه با توجه به ریسک‌های موجود جایگاه بیمه بسیار حائز اهمیت است، گفت:  این در حالی است که مشخص نیست جایگاه بیمه در زیست بوم تامین مالی کجاست تا این نهاد بتواند جریان‌های نقدی را بیمه کرده و ریسک ناشی از آنها را بخرد. بیمه‌ها ریسک‌ها را خوب ارزیابی می‌کنند چراکه باید پول آن را بدهند. با وارد کردن بیمه ها با منطق لیزینگ‌ها، می‌توان ریسک تامین مالی زنجیره‌ای را پوشش داد.

بررسی چالش های زنجیره‌های ‌تأمین در فعالیت‌های‌ اقتصادی‌ ایران

امیرضا سوری - عضو هئیت علمی موسسه مطالعات و پژوهش­‌های بازرگانی- نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه مدیریت زنجیره تأمین (SCM) به مفهوم فرآیندها و فعالیت­‌های مرتبط با زنجیره تامین است که شرکت برای ایجاد یک محصول یا خدمات و ارائه آن به مشتریان نیاز دارد، اظهار کرد: مدیریت زنجیره تأمین شامل مدیریت جریان کالا، اطلاعات و مالی است. تا اطلاعات و مواد اولیه و قطعات به موقع و دقیق به تولیدکنندگان برسد و محصول قابل فروش را تولید و ارسال کنند و فعالیت­‌های اضافی که موجب افزایش هزینه تولید، حمل و نقل، بیمه و ذخیره‌سازی کالاها می­‌شود را کاهش دهند.

وی افزود: اکوسیستم تامین مالی زنجیره ای در برخی کشورها نشان می دهد علاوه بر مکانیزم خوب طراحی، با ارائه مشوق های مالیاتی و غیرمالیاتی، سعی کرده‌اند مزایایی برای تامین مالی کننده و تامین مالی شونده ایجاد کنند که  خود مجاب به همکاری و خود اظهاری شود./ایسنا