کدام ورزش سیستم ایمنی را تقویت می‌کند؟

تیتر20- بررسی سیستماتیک و متاآنالیز از کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده تاثیر ورزش هوازی را بر اجزای سیستم ایمنی در هر دو جمعیت سالم و بیمار بررسی کرد.

روش تحقیق

جستجویی در ژوئن ۲۰۲۵ در چهار پایگاه داده شامل مطالعات تصادفی کنترل‌شده در مورد تاثیرات ورزش هوازی بر اجزای سیستم ایمنی در بزرگسالان انجام شد. داده‌ها (میانگین ± انحراف معیار) استخراج و با استفاده از متاآنالیز تاثیرات تصادفی به اختلاف میانگین استاندارد (SMD) تبدیل شدند.

ویژگی‌های شرکت‌کنندگان

در این بررسی، ۵۰۲ شرکت‌کننده با میانگین سنی ۱۸ تا ۷۹.۵ سال بررسی شدند؛ پنج تحقیق شامل شرکت‌کنندگان زن و مرد، ۹ تحقیق فقط شرکت‌کنندگان مرد و دو پژوهش فقط شرکت‌کنندگان زن بودند، همچنین یک تحقیق جنسیت شرکت‌کنندگان را گزارش نکرد. ۱۱ تحقیق شامل شرکت‌کنندگانی بدون هیچ بیماری آشکاری از جمله شرکت‌کنندگان کم‌تحرک، دوندگان تا حدودی ورزیده بودند و شرکت‌کنندگانی که با عنوان «سالم» توصیف شدند. ۶ تحقیق شامل شرکت‌کنندگانی با بیماری‌هایی ازجمله آرتریت روماتوئید، بیماری عروق کرونر قلب، بیماری مزمن کلیه، کم‌خونی سلول داسی شکل، سرطان سینه مرحله یک و بی‌خوابی مزمن اولیه بود.

ویژگی‌های مداخله

انواع ورزش‌های مداخله شامل دوچرخه‌سواری، دویدن، پیاده‌روی و ژیمناستیک هوازی و چی‌کونگ بود و یک تحقیق به شرکت‌کنندگان حق انتخاب دویدن، دوچرخه‌سواری یا ورزش با دستگاه الپتیکال را داد.  ورزش چی کونگ یک ورزش چینی و مجموعه‌ای از تمرین‌ها است که روی حرکت بدن، تنفس و آگاهی ذهن تمرکز می‌کند و سلامت بدن را بهبود می‌بخشد.

یک تحقیق هر دو شیوه ورزش تناوبی و مداوم و ۱۶ تحقیق دیگر شیوه ورزش مداوم را انجام دادند. شدت ورزش مداخله شامل شدت کم، شدت متوسط، شدت متوسط تا زیاد و شدت زیاد بود. گروه کنترل در هر ۱۶ تحقیق، گروه کنترل بدون تمرین (یعنی هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند) بود.

۱۳ تحقیق مداخله طولانی‌مدت و چهار تحقیق دیگر مداخله تک‌مرحله‌ای را انجام دادند. مدت زمان یک جلسه مداخله از ۱۵ تا ۶۰ دقیقه متغیر بود. برای تحقیقاتی که مداخله طولانی‌مدت انجام دادند، فراوانی هفتگی مداخله شامل سه جلسه، سه تا چهار جلسه، چهار تا پنج جلسه و پنج جلسه بود. مدت کلی مداخلات از  چهار هفته تا شش ماه متغیر بود.

نتایج تحقیق

از ۱۷ تحقیق (۵۰۲ شرکت‌کننده) در این پژوهش استفاده شد و نتایج متاآنالیز نشان داد که ورزش هوازی طولانی‌مدت تعداد سلول‌های «تی» (T) را در افراد بیمار افزایش می‌دهد، اما در افراد سالم این افزایش را نشان نمی‌دهد.

این ورزش سطح ایمونوگلوبولین A را در شرکت‌کنندگان سالم در مقایسه با گروه کنترل غیر ورزشکار به شکل معناداری کاهش داد که به‌طور بالقوه با افزایش موقتی طبیعی مشاهده شده در جمعیت‌های کم‌تحرک مقابله می‌کند، بدون اینکه بر ایمونوگلوبولین G، ایمونوگلوبولین M، لکوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها یا مونوسیت‌ها در هر دو گروه تاثیر بگذارد.

ورزش تک‌مرحله‌ای لکوسیت‌ها، لنفوسیت‌ها، CD۳+(یک کمپلکس پروتئینی و گیرنده کمکی سلول «تی») یا سلول‌های کشنده طبیعی (نوعی لنفوسیت و بخشی از سیستم ایمنی بدن) را در شرکت‌کنندگان سالم تغییر نداد.

نتیجه‌گیری

این اولین بررسی سیستماتیک و متاآنالیز است که اثرات ورزش هوازی را بر کمیت اجزای ایمنی ذاتی و اکتسابی در افراد سالم و افراد مبتلا به بیماری بررسی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که ورزش هوازی طولانی‌مدت در درجه اول بر اجزای ایمنی تطبیقی تاثیر می‌گذارد و به نفع افرادی است که شرایط ایمنی ناپایداری دارند.

ورزش تک‌مرحله‌ای هیچ تاثیری بر جمعیت‌های سالم ندارد و مداخلات طولانی‌مدت را برای بهبود ایمنی تطبیقی در وضعیت‌های ایمنی ناپایدار مناسب‌تر می‌کند.

محققان برای بررسی تاثیرات گسترده ورزش هوازی بر تعدیل سیستم ایمنی، در ابتدا بیماری‌های مزمن متنوع را تحت یک طبقه‌بندی واحد، «بیماری» طبقه‌بندی کردند. این راهبرد گروه‌بندی با دو ملاحظه کلیدی توجیه شد، همه بیماری‌های مورد بررسی، اختلال تنظیم مزمن سیستم ایمنی (چه التهابی و چه سرکوب‌کننده سیستم ایمنی) را نشان می‌دهند و دوم اینکه، ورزش هوازی اثرات تعدیل سیستم ایمنی را در این جمعیت‌ها اثبات کرده است.

یافته‌های اولیه در اینجا این است که ورزش هوازی طولانی‌مدت می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر نشانگرهای ایمنی سیستم ایمنی تطبیقی (مانند تعداد سلول‌های «تی» و غلظت ایمونوگلوبولین A) تا بر سیستم ایمنی ذاتی مانند نوتروفیل‌ها، مونوسیت‌ها و تعداد سلول‌های کشنده طبیعی تاثیر بگذارد. علاوه بر این، ورزش هوازی به‌راحتی بر افرادی که سیستم ایمنی ناپایدار و اجزای حساس به تغییرات محیطی دارند، تاثیر می‌گذارد. به‌طور خاص، افراد مبتلا به بیماری بیشتر از افراد سالم تحت تاثیر ورزش هوازی قرار می‌گیرند.

سایت ساینس دایرکت گزارش کرد، ورزش هوازی طولانی‌مدت به‌طور انتخابی تعداد سلول‌های «تی» را در افراد دارای نقص ایمنی افزایش می‌دهد در حالی که سطح ایمونوگلوبولین A را در جمعیت‌های سالم کاهش می‌دهد، بدون اینکه بر ایمنی ذاتی یا سایر ایمونوگلوبولین‌ها (ایمونوگلوبولین G و  ایمونوگلوبولین M) تاثیر بگذارد. در مقابل، ورزش زودگذر هیچ اثر تعدیل‌کننده ایمنی قابل اندازه‌گیری نشان نمی‌دهد.

این یافته‌ها، پتانسیل تمرین هوازی پایدار (شواهد فعلی در درجه اول از مداخلات دویدن و دوچرخه‌سواری) را برای تثبیت عملکرد ایمنی در جمعیت‌های بالینی مبتلا به اختلال تنظیم برجسته می‌کند، هرچند شواهد فعلی فاقد داده‌های دوز-پاسخ برای هدایت تجویزهای ورزشی خاص هستند. تحقیقات آینده باید پروتکل‌های استانداردی با نظارت جامع بر ایمنی ایجاد کنند تا انتقال بالینی را تسهیل کنند./ایسنا