بانک پارسیان در گردنه‌ ناترازی؛ گذار از سایه ریسک و تکیه بر ثبات

تیتر 20- با انتصاب «یحیی فروتن» به‌عنوان مدیرعامل جدید بانک پارسیان، طی روزهای اخیر، دوره تازه‌ای در مدیریت بانک آغاز شده است. این تغییر در حالی رخ داده که عملکرد شش‌ماهه گذشته و صورت‌های مالی بانک نشان می‌دهد بسیاری از چالش‌های ساختاری و اجرایی که در دوره مدیریت پیشین باقی مانده‌اند، هنوز حل نشده‌اند و نیازمند توجه فوری مدیرعامل جدید هستند.

18 ماه‌ِ پرچالش و آشفتگی مدیریتی

پس از یک دهه مدیریت کوروش پرویزیان در بانک پارسیان که با تمرکز بر وصول مطالبات، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف و افزایش دارایی‌ها همراه بود، جواد شکرخواه در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ به‌عنوان مدیرعامل جدید معرفی شد. وی پیش از این عضو هیئت‌مدیره بانک پارسیان بود و در آغاز مدیریتش، بر ریل‌گذاری جدید، توسعه فناوری‌های نوین و پیگیری مسائل حقوقی بانک تأکید کرد. بااین‌حال، دوران مدیریت شکرخواه، حدود یک سال بیشتر طول نکشید و مردادماه امسال استعفا داد.

پس از او، مجید باجلان، سرپرست بانک پارسیان شد و حدود چهار ماه این مسئولیت را برعهده داشت تا اینکه در نهایت، با تصویب هیئت‌مدیره، یحیی فروتن، به‌عنوان مدیرعامل جدید منصوب شد. وی پیشینه‌ طولانی در شبکه بانکی، حوزه مالی و اقتصادی دارد و مسئولیت‌هایی مانند عضویت در هیئت‌مدیره و قائم‌مقامی مدیرعامل بانک انصار، ریاست هیئت‌مدیره شرکت‌های ایرانیان اطلس و تحلیلگران هوشمند فناوری اطلاعات امید و مدیریت شرکت لیزینگ انصار را برعهده داشته است.

این نوسانات مدیریتی در 1.5 سال اخیر، شامل سه تغییر کلیدی در سطح مدیریت عالی، تصویر روشنی از وضعیت ناآرام و پرچالش بانک پارسیان را ترسیم می‌کند. این شرایط نشان می‌دهد بازسازی ترازنامه و تثبیت عملکرد مالی، همچنان نیازمند توجه ویژه و مدیریت قاطع است.

دلایل تغییر

باجلان، پیش از این، به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره و ناظر، مسئول اصلاح ساختار مالی و هدایت بانک از مسیر زیان‌دهی به سودآوری بود. بااین‌حال، طی دوران کوتاه مدیریت شکرخواه و سرپرستی باجلان، بدهی‌های کلان بانک پارسیان به بانک مرکزی و شبکه بانکی تداوم داشته، بخشی از سپرده‌ها فاقد مستندات کافی بوده و مطالبات از بانک مرکزی با ابهام، گزارش شده است.

با وجود دستاوردهایی مانند بازگشت بانک به سود عملیاتی در نیمه نخست امسال، نقدهای کارشناسی، حاکی از ضعف‌های جدی در کنترل داخلی، شفافیت اطلاعات و مدیریت ریسک است. این نقاط ضعف، به‌ویژه در شرایطی که بانک‌ها به سمت «گزیر» یا اصلاح ساختاری هدایت می‌شوند، اهمیت خود را نشان می‌دهد. انتصاب فروتن، به‌عنوان مدیر باتجربه مالی، با مأموریت تثبیت ترازنامه و احیای اعتماد ذینفعان، پاسخی به چالش‌های موجود است.

مدیران قبلی: کدام چالش‌ها؟

اگرچه بانک پارسیان توانست با فروش دارایی‌های غیرمولد و اجرای سیاست‌های کنترل هزینه و مدیریت نقدینگی از فهرست بانک‌های ناتراز خارج شود، اما بررسی صورت‌های مالی، خصوصاً در شش‌ماهه نخست سال جاری و تحلیل عملکرد سال‌های اخیر نشان می‌دهد این بانک، حداقل با پنج چالش‌ مواجه است.:

چالش اول بدهی‌های بالای بانکی و وابستگی به منابع غیرپایدار است. مجموع بدهی‌های بانک پارسیان به شبکه بانکی در سال گذشته به بیش از ۶۷ هزار میلیارد تومان رسید که بخشی از این بدهی‌ها، با رشد همراه بوده است. هرچند بانک در بازار بین‌بانکی نقش فعالی داشته، اما وابستگی به این منابع و فشار نقدینگی، در شرایط تغییر نرخ‌ها یا کاهش دسترسی به منابع، بانک را در معرض ریسک قرار می‌دهد.

چالش دوم، دارایی‌های غیرجاری و مدیریت پرتفوی اعتباری است. در این راستا، هرچند نسبت دارایی‌های غیرجاری به حدود ۲۰ درصد کاهش یافته، اما هنوز حجم قابل توجهی از دارایی‌های غیرمولد و مطالبات مشکوک‌الوصول باقی مانده است. کنترل و کاهش این پرتفوها، نیازمند سیاست‌های دقیق ریسک اعتباری و شفافیت کامل اطلاعات است.

چالش سوم، ضعف کنترل‌های داخلی است. گزارش‌های قبلی حاکی است بخش عمده‌ای از سپرده‌ها و مطالبات، فاقد مستندات کافی بوده‌اند. حتی اعداد مثبت مانند افزایش مطالبات از بانک مرکزی، به‌دلیل نبود اسناد معتبر، پشتوانه اطلاعاتی واقعی ندارند. بدون اصلاح ساختارهای کنترل داخلی، امکان تکرار ریسک‌های گذشته وجود دارد.

چالش چهارم، تثبیت سودآوری و درآمدهای پایدار است. با وجود رشد ۹۰ درصدی درآمد عملیاتی و عبور از زیان، سودآوری بانک هنوز کاملاً پایدار نشده و تا حدی به اقدامات کوتاه‌مدت مانند فروش دارایی‌ها متکی است. تحقق سود پایدار، نیازمند توسعه منابع درآمدی متنوع و کاهش وابستگی به فروش اموال و دارایی‌های مازاد است.

چالش پنجم، تداوم مشکلات ساختاری با وجود بهبود نسبی شاخص‌های مالی است. در این میان، نسبت کفایت سرمایه بانک که پایان سال گذشته، منفی ۲.۸ درصد بود، در شش‌ماهه نخست امسال به ۴.۲ درصد رسید و بانک از فهرست ناترازها خارج شد. این در حالی است که این نسبت طبق استاندارد بانک مرکزی، باید حداقل ۸ درصد باشد تا سلامت ترازنامه تضمین شود.

مدیریت جدید: کدام اولویت‌ها؟

با توجه به چالش‌های یادشده، فروتن در جایگاه مدیرعامل جدید بانک پارسیان، باید روی چند محور کلیدی تمرکز کند او در ابتدا باید ترازنامه بانک را تقویت و ریسک اعتباری را کاهش دهد. این اقدام، از یک‌سو، شامل کاهش دارایی‌های غیرمولد، بهبود کیفیت تسهیلات اعطایی و افزایش ذخایر مطالبات مشکوک‌الوصول و از سوی دیگر، در راستای تحقق نسبت کفایت سرمایه مطلوب است. طراحی مدل‌های دقیق اعتبارسنجی برای جلوگیری از تکرار بحران‌های گذشته نیز ضروری‌اند.

اقدام بعدی فروتن، باید بازنگری فرایندهای داخلی، مستندسازی کامل سپرده‌ها و مطالبات و نیز افزایش شفافیت در گزارش‌دهی باشد. با این کار، امکان تصمیم‌گیری مدیریتی هوشمندانه فراهم می‌شود و اعتماد سرمایه‌گذاران و مشتریان احیا خواهد شد.

تثبیت سودآوری پایدار از دیگر اولویت‌های مدیرعامل جدید بانک پارسیان است. این اقدام، با توسعه بانکداری دیجیتال، افزایش بهره‌وری دارایی‌ها، کنترل هزینه‌ها و تنوع‌بخشی منابع درآمدی حاصل می‌شود، زیرا وابستگی صرف به فروش دارایی‌ها و دریافت اقساط بلندمدت، نمی‌تواند جایگزین مدل درآمدی مقاوم شود.

در کنار اینها، مدیریت نقدینگی و تعامل مؤثر با بازار بین‌بانکی با کنترل رشد بدهی‌ها، بهینه‌سازی منابع داخلی و طراحی ابزارهای مالی نوین، هم برای کوتاه‌مدت و هم میان‌مدت، باید مدنظر قرار گیرد.

با این چالش‌ها و اولویت‌ها، موفقیت فروتن، به میزان جدیت در اصلاحات ساختاری، تمرکز بر مدیریت ریسک و ایجاد شفافیت واقعی در عملکرد بانک بستگی دارد. محورهای اصلی تمرکز وی، شامل کاهش بدهی‌ها، کنترل دارایی‌های غیرجاری، تقویت ساختارهای داخلی و تضمین سودآوری پایدار است تا بانک با ثبات و شفافیت به الگویی قابل اعتماد تبدیل شود. فروتن نه‌تنها باید میراث گذشته را مدیریت کند، بلکه باید با ترسیم چشم‌انداز جدید، اعتماد سرمایه‌گذاران و روزهای خوش پارسیان را احیا نماید.