راه میان بر برای هزینه های خرد / آیا رمز دوم پویا منجی کیف پول الکترونیک در شبکه بانکی کشور می شود؟

تیتر20 / سارا دلیریان - رمز دوم پویا در حالی از پایان دی ماه در شبکه بانکی کشور اجرایی خواهد شد که به گفته بسیاری از ناظران این اقدام اگرچه ممکن است با سختی ها و تبعاتی همراه باشد اما شاید بتوان به تاثیر آن بر اصطلاح برخی از کاستی ها و بهبود وضعیت بسیاری از فرآیندها و پرژه های نیمه تمام و حتی بی سرانجام در نظام بانکی کشور امیدوار بود، از جمله موضوع کیف پول الکترونیک و بحث اصلاح نظام کارمزدی در شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک.

داستان کیف پول الکترونیک بعد از تدوین آیین نامه ها و دستورالعمل های متفاوت از "کیپا1"و "کیپا2" و سرانجام "سپاس"، هنوز به دلیل بسیاری از محدودیت ها و قوانین رگولاتوری از یکسو و فراهم نبودن شرایط کاربردی این محصول از سوی دیگر، نتوانسته با رشد قابل توجهی همراه باشد و هنوز در بستر پرداخت کشور به جایگاه لازم نرسیده است، موضوعی که به گفته بسیاری از کارشناسان، شاید اجباری شدن رمزهای دوم پویا بتواند با ایجاد مزیت هایی نسبی در استفاده از کیف پول، پرداخت های خرد را بیش از گذشته به سوی این بستر هدایت کند و کاربری و اقبال بیشتر مشتریان بانکی به این سرویس، بانک مرکزی را وا دارد تا با سرعت بیشتری نسبت به تببین دستورالعمل های اجرایی و فراگیری کیف های پول الکترونیک در شبکه بانکی و پرداخت کشور وارد عمل شود.

کیف پول الکترونیک محصولی است که با تسهیل در پرداخت های خرد، امکان هدایت بخشی از تراکنش ها در شبکه پرداخت را به سمت پرداخت آفلاین دارد و این موضوع سبب خواهد شد در موضوع تراکنش های خرد، بانک ها از پرداخت سهم بزرگی از کارمزد رهایی یابند. بنا به گفته کارشناسان صنعت بانکداری در حال حاضر در حدود 70درصد مبلغ تراکنش در شبکه پرداخت کشور، زیر 25 هزار تومان است و با مدیریت این بخش در مدل کیف پول می توان این هزینه کارمزدی را از دوش شبکه بانکی حذف کرد که البته با توجه به نظام کارمزد فعلی باید این نکته را مدنظر قرار داد که همین درصد از درآمد نظام رگولاتوری نیز کاهش پیدا می‌کند.

موضوع کیف پول های الکترونیک از جمله فرآیندهایی است که با تنیده شدن در مسائل مختلف از جمله موضوع نظام کارمزد و نداشتن یک مدل تجاری مورد توافق، سالهاست به یک معادله چند مجهولی تبدیل شده که نیازمند حل و فصل بخش های مختلفی است. 

به اعتقاد کارشناسان، عمده ترین علت عدم شکل گیری کیف پول الکترونیک موفق در ایران نداشتن یک بیزینس مدل منطقی در این بخش است. به عبارتی در حال حاضر بزرگترین ابزار پرداخت در ایران کارت است و عموم پرداختها در کشور حتی با ارقام خرد زیر 10هزار تومان از طریق کارت و شبکه شاپرک پرداخت می شود و دارنده کارت نیز هیچ هزینه ای بابت استفاده از این سرویس نمی پردازد، در شرایطی که مدل کارمزدی کارت هم شکل گرفته و این کارمزد در اغلب انواع تراکنش ها بر عهده بانکها است، چرا باید برای پرداخت از کیف پول استفاده شود و در حالت منطقی این بیزینس، در شرایط حاضر توجیه اقتصادی ندارد.

از همین روست که کارشناسان تاکید دارند مهمترین مسئله کیف پول، مدل درآمدی است و مهمترین بحث در این حوزه موضوع نظام کارمزد است، وقتی کارمزد سرویس های پرداخت الکترونیک با کارت عمدتا بر عهده بانک هاست، به طور طبیعی مردم علاقه ای به دادن کارمزد برای استفاده از کیف پول الکترونیک ندارند.

بر همین اساس با اجباری شدن رمزهای پویا در تراکنش های اینترنتی شاید بتوان به رشد و فراگیری نسبی در کیف پول امیدوار بود، اگرچه همچنان موضوع کارمزد مطرح است اما بسیاری از مردم با تولید مستمر و استفاده از رمز یک بار مصرف دشواری هایی دارند و شاید این دشواری در زمینه تجربه کاربری به ایجاد مزیت نسبی در استفاده از کیف پول الکترونیک منجر گردد. بهرحال استفاده از کیف پول در پرداخت های روزمره با امکان پرداخت آفلاین و در محدوده سقف معین، می تواند کار را برای بسیاری از شهروندان تسهیل کند.

البته نباید در این میان نقش ضوابط رگولاتوری را نیز نادیده گرفت. مسائلی نظیر پیش بینی محدودیت های جدی از سوی بانک مرکزی برای زیرساخت کیف پول در بانک ها، عدم تعیین نهایی مکانیسم درآمدی کیف پول و از سوی دیگر نبود تعامل کافی میان رگولاتورهای بانکی و مخابراتی که همگی موجب شده رشد کیف پول الکترونیک در کشور با موانع و چالش هایی همراه باشد. 

اما بهرحال اجباری شدن رمزهای دوم پویا در شبکه بانکی می تواند از منظر تجربه کاربری، مزیت نسبی برای استفاده از کیف پول های الکترونیک خصوصا در بخش پرداخت های خرد ایجاد کند، بدیهی است بسیاری از افراد برای خرید شارژ 2هزارتومانی تمایل چندانی برای دریافت رمز دوم پویا، کپی از نرم افزار مربوطه و وارد کردن رمز با یک پروسه نسبتا دشوار، در درگاه خرید ندارند، ضمن اینکه این پیچیدگی در پرداخت های خرد قطعا منطقی هم نیست و سبب تحمیل بار ترافیکی و هزینه ای مازاد بر شبکه بانکی خواهد بود، بنابراین کیف پول الکترونیک در این بستر می تواند رشد نسبی و فراگیری بیشتری را تجربه کند، البته مشروط بر اینکه علاوه بر فرهنگ سازی لازم، زمینه کاربرد حداکثری و چندوجهی بودن این کیف پول ها برای مشتریان فراهم شود.

به عنوان مثال در حال حاضر هم نمونه های نسبتا موفقی از این محصول در شبکه حمل و نقل شهری ایجاد شده اما به دلیل اینکه این نمونه ها صرفا تک وجهی هستند اما چنین نمونه هایی نمی توانند پاسخگوی نیاز عمومی در شبکه پرداخت باشند. 

بهرحال شاید بتوان امیدوار بود که رمزهای پویا بتوانند ناجی موضوع مغفول مانده کیف پول الکترونیک و تسریع در روند تبیین قانون گذاری های کاربردی و نهایی در این بخش باشند، هر چند که تا سر منزل مقصود و اصلاح نظام کارمزدی در شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک کشور هنوز راه بسیار است...