هفته تعاون و بانک توسعه تعاون: تقویت تعاونی‌ها در مسیر توسعه پایدار 

تیتر 20-  نمی‌توان از روز و هفته تعاون که سرآغاز آن 13 شهریورماه است، یاد کرد اما از بانک توسعه تعاون، به عنوان حامی اصلی و همراه اول تعاونی‌ها سخن نگفت؛ بانکی که نقش بی‌بدیلی در تقویت این بخش از نظام اقتصادی دارد و با ارائه حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای، نیروی محرک اقتصاد تعاونی‌ها و بسترساز توسعه آنهاست.

تعاونی‌ها، نهادهای اقتصادی مبتنی بر مشارکت جمعی هستند و سهم ارزنده‌ای در ایجاد اشتغال، توسعه پایدار و عدالت اجتماعی دارند. این نهادها به عنوان یک مدل اقتصادی غیرانتفاعی، با هدف تامین منافع مشترک اعضا تاسیس می‌شوند. تاریخچه تعاونی‌ها به مفهوم امروزی، به قرن نوزدهم و ظهور مدل‌های اولیه در اروپا برمی‌گردد که به تدریج، نسیم آن در دیگر کشورها از جمله ایران وزیدن گرفت و به قانون اساسی نیز راه یافت؛ به‌گونه‌ای که در اصل 44، بر نقش تعاونی‌ها به عنوان یکی از بخش‌های نظام اقتصادی کشور همراه با بخش‌های دولتی و خصوصی، تاکید شده است.

  سهم تعاون در اقتصاد: از ایران تا جهان
درباره اهمیت بخش تعاون همین نکته بس که طبق سیاست‌های اصل ۴۴ بر واگذاری بخش‌هایی از اقتصاد به بخش تعاون و ارتقای سهم تعاون به ۲۵ درصد در اقتصاد تاکید شده است. با این حال بعد از سال‌ها غفلت تاریخی، سهم تعاون در اقتصاد ملی، طبق برآوردها بین 6 تا 8 درصد و در اشتغال، فقط 2 درصد است!  
اگرچه طبق آمارها، ایران، رتبه نخست بیشترین شرکت تعاونی ثبت‌شده در جهان را با حدود 100 هزار تعاونی داراست اما هنوز سهم تعاون در چشم‌انداز توسعه این بخش و اسناد بالادستی، در مقایسه با قابلیت‌های آن، زیبنده نیست. این در حالی است که طبق آمار جهانی ۱۲ درصد جمعیت جهان، حداقل در یکی از 3 میلیون تعاونی ثبت‌شده دنیا عضویت دارند و این تعاونی‌ها اشتغال‌زایی حدود ۱۰ درصد شاغلان جهان را رقم زده‌اند. از این‌رو، در بخش تعاون بین «هست»‌ها و «باید»‌ها در ایران و نیز در مقایسه کشورمان با دنیا، شکاف عمیقی دیده می‌شود.

 نقش بانک توسعه تعاون، از حامی تا کاتالیزور
در این راستا، سال 1388، «صندوق تعاون کشور» به «بانک توسعه تعاون» تبدیل شد تا تقویت، توسعه و حمایت از تعاونی‌ها و بنگاه‌های اقتصادی با هدف تامین منابع مالی و خدمات مشاوره‌ای، قدرتمندتر و هدفمندتر از گذشته دنبال شود. این بانک، طی بیش از یک دهه، با بهره‌گیری از سیاست‌ها و برنامه‌های متنوع، همواره به دنبال ارتقای ظرفیت‌های مالی و مدیریتی تعاونی‌ها و بهینه‌سازی سطح خدمات آنها بوده است. در این میان، سه ضلع «توسعه کمی»، «گسترش اجتماعی» و «عمق‌بخشی اقتصادی» تعاونی‌ها، مثلث توسعه این بخش به شمار می‌رود و بانک توسعه تعاون، نقش کاتالیزور را در توسعه این سه‌ضلعی ایفا می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین وظایف بانک توسعه تعاون، تامین منابع مالی و ارائه تسهیلات به تعاونی‌هاست. این بانک با ارائه وام‌های کم‌بهره و شرایط مناسب، به تعاونی‌ها کمک می‌کند تا پروژه‌های خود را اجرا کنند و ظرفیت‌های تولیدی و خدماتی‌شان را افزایش دهند. این تسهیلات، وام‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را با توجه به نیازهای مختلف تعاونی‌ها شامل می‌شود. حمایت مالی و اعتباری از انتقال فعالیت‌ها و کاهش تصدی‌های بخش دولتی اقتصاد به سمت غیردولتی با اولویت‌بخشی به تعاونی‌ها در همین راستا ارزیابی می‌شود.

علاوه بر تسهیلات مالی، این بانک، خدمات مشاوره‌ای و آموزشی به تعاونی‌ها ارائه می‌دهد. این خدمات، زمینه‌های مدیریتی، مالی، و بازاریابی را شامل می‌شود و به تعاونی‌ها کمک می‌کند علاوه بر بهبود عملکرد، به چالش‌های مختلف در این حوزه پاسخ دهند. 

از آنجا که اکنون، نوآوری و فناوری، شاخص کلیدی و برگ برنده توسعه اقتصادی است، بانک توسعه تعاون با حمایت از پروژه‌های نوآورانه و فناورانه، به تعاونی‌ها کمک می‌کند تا با تغییرات سریع بازار سازگار شوند و بهره‌وری خود را افزایش دهند. 

ایجاد فرصت‌های جدید بازار و شبکه‌سازی برای تعاونی‌ها، یکی دیگر از وظایف مهم بانک توسعه تعاون است. این بانک با برگزاری رویدادهای تجاری به تعاونی‌ها کمک می‌کند با سایر کسب‌وکارها و مشتریان، ارتباط برقرار کرده و فرصت‌های جدید را شناسایی کنند. این اقدامات به افزایش فروش و توسعه بازار برای محصولات و خدمات تعاونی‌ها کمک می‌کند.

بانک توسعه تعاون همچنین از تعاونی‌هایی که با مشکلات مالی و اقتصادی مواجه شده‌اند، پشتیبانی می‌کند. این بانک با ارائه تسهیلات ویژه و برنامه‌های حمایتی، به تعاونی‌ها کمک می‌کند تا از بحران‌های مالی عبور کنند و به وضعیت پایدار برگردند. این اقدامات می‌تواند تمدید مدت بازپرداخت وام‌ها، کاهش نرخ بهره و ارائه کمک‌های مالی مستقیم را شامل شود.

با وجود این اقدامات، بانک توسعه تعاون با چالش‌هایی برای حمایت از تعاونی‌ها مواجه است. برخی از این چالش‌ها شامل سیطره نگاه دولتی، مشکلات در بازپرداخت وام‌ها، نوسانات اقتصادی و بعضا آگاهی ناکافی تعاونی‌ها از امکانات و خدمات بانک است. برای مقابله با این چالش‌ها، بانک توسعه تعاون باید نظام ارزیابی پروژه‌ها، فرایندهای آموزشی و سیستم اطلاع‌رسانی را تقویت کند.

در مجموع عملکرد بانک توسعه تعاون در حمایت از تعاونی‌ها، نقش مهمی در توسعه و تقویت آنها ایفا می‌کند. با ارائه تسهیلات مالی، مشاوره، آموزش، و حمایت از نوآوری و بازار، این بانک به تعاونی‌ها کمک می‌کند تا عقب‌ماندگی‌ها را جبران و به توسعه پایدار اقتصادی کمک کنند. اهتمام بانک توسعه تعاون از طریق بسترسازی برای توسعه مشارکت بخش غیردولتی و بنگا‌ه‌های کسب‌وکار در فعالیت‌های اقتصادی با اولویت تعاونی‌ها، تحقق سهم 25 درصدی تعاون در اقتصاد کشور را ملموس‌تر و دست‌یافتنی‌تر می‌سازد.