چرا بیمه مرکزی به فکر راه‌اندازی سنهاب افتاد؟ / سنهاب چه موانعی را از سر راه صنعت بیمه برمی‌دارد؟ / کلید قفل یا ناظر مطلق؟

تیتر 20- در دورانی که تحول دیجیتال، سرعت هر کسب‌وکاری را افزایش داده، صنعت بیمه نیز از این موج فناوری بی‌بهره نمانده است اما آیا فناوری، به تنهایی می‌تواند موانع دیرینه این صنعت را از میان بردارد؟ در این میان، «سنهاب»، سامانه نظارت و هدایت الکترونیکی بیمه، نه‌ تنها به دنبال گردآوری و تحلیل داده‌هاست، بلکه ماموریت بزرگ‌تری مانند هدایت صنعت به سمت شفافیت، بهینه‌سازی و کاهش ریسک را برعهده دارد. اکنون پرسش این است که اصلا چرا سنهاب توسط بیمه مرکزی راه‌اندازی شد و چه موانعی را می‌تواند از سر راه صنعت بیمه بر‌دارد؟

چرا سنهاب؟
صنعت بیمه، یکی از بخش‌های کلیدی اقتصادی است که نقش مهمی در مدیریت ریسک‌های مالی ایفا می‌کند. با توجه به تغییرات شگرف فناورانه و نیاز روزافزون به خدمات بیمه‌ای نوین، اینشورتک‌ها یا شرکت‌های فناوری‌ بیمه‌ای به همراه سایر شرکت‌های بیمه‌ای، به‌ سرعت گسترش می‌یابند و با استفاده از هوش مصنوعی، کلان‌داده و...، به بهبود فرایندهای بیمه‌ کمک می‌کنند. 

از سوی دیگر، بیمه مرکزی، همواره به دنبال بهبود نظارت و کنترل بر عملکرد شرکت‌های بیمه از جمله اینشورتک‌ها بوده است. با توجه به افزایش حجم داده‌ها و نیاز به شفافیت، نهاد رگولاتوری صنعت بیمه، سال‌هاست سامانه سنهاب را به‌ عنوان ابزار مهم برای نظارت بر فعالیت‌های بیمه‌ای راه‌اندازی کرده است.

این سامانه، به عنوان پلتفرم جامع ویژه نظارت و هدایت صنعت بیمه، با گردآوری و پردازش داده‌های بیمه‌ از شرکت‌های مختلف، امکان کنترل دقیق‌تر و کارآمدتر فعالیت‌های صنعت را فراهم می‌کند. با این سامانه، بیمه مرکزی می‌تواند تمام اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های بیمه‌ای را در یک پلتفرم متمرکز، مشاهده و تصمیمات مناسب برای بهبود صنعت بیمه اتخاذ کند. 

یکی از مهم‌ترین اهداف سنهاب، افزایش شفافیت و بهبود نظارت بر عملکرد شرکت‌های بیمه‌ای است. به کمک این سامانه، بیمه مرکزی با دسترسی به داده‌های موسسات بیمه، عملکرد آنها را در حوزه‌های پرداخت خسارت، ارائه خدمات به مشتریان و مدیریت ریسک ارزیابی می‌کند. این نظارت دقیق و متمرکز می‌تواند به بهبود عملکرد و کاهش ریسک‌ بیمه‌ای منجر شود.

کدام موانع: کلید قفل یا ناظر مطلق؟
سامانه سنهاب بعضا از سوی برخی موسسات بیمه‌ای، اینشورتک‌ها یا فعالان این حوزه، با اما و اگرها یا انتقاداتی مانند انحصاری بودن، تعرفه‌ ناعادلانه برای سرویس استعلام و... مواجه بوده است. با این حال، سهم این سامانه در رفع چالش‌ها، موانع و مشکلات فراروی صنعت، نه تنها ضرورت نظارتی آن را توجیه می‌کند، بلکه جایگاه سنهاب را به عنوان همیار صنعت بیمه مطرح می‌سازد. 

مانع‌ اول پیشرفت بیمه در ایران، نبود شفافیت و اطلاعات دقیق درباره فعالیت‌ها و عملکرد شرکت‌های بیمه است. این مشکل سوءاستفاده‌ها، عدم اعتماد مشتریان و کاهش کارآیی سیستم بیمه را به دنبال دارد. سنهاب با جمع‌آوری اطلاعات دقیق و به‌روز از فعالیت‌های بیمه‌ای، به عنوان ابزار کارآمد نظارتی بر عملکرد شرکت‌ها، از ورود این مشکلات، جلوگیری می‌کند.

مانع دوم، نبود هماهنگی بین سیستم‌های مختلف اطلاعاتی و عدم دسترسی به داده‌های کامل و دقیق برای تحلیل بهتر وضعیت بازار است. سنهاب با پلتفرم واحد برای گردآوری و مدیریت داده، این مانع را از سر راه برمی‌دارد. به واسطه این سامانه، تمام داده‌های بیمه‌ای در قالب پلتفرم متمرکز در دسترس است و بیمه مرکزی با تحلیل اطلاعات، تصمیمات بهتری اتخاذ می‌کند.

مانع سوم، نبود دسترسی به داده‌های لازم برای تحلیل و پیش‌بینی ریسک‌ است. هرچند اینشورتک‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی ریسک‌ را انجام می‌دهند اما نبود دسترسی مناسب به اطلاعات، از موانع اصلی فعالیت آنهاست. سنهاب با فراهم‌سازی بستر دسترسی به داده‌ها، کمک می‌کند تا ضمن ارائه خدمات بهتر، فرایندهای بیمه‌ را بهینه‌سازی کنند.

کدام چالش‌ها؟
با این همه، اگرچه سنهاب می‌تواند بسیاری از موانع صنعت بیمه را رفع کند اما خود نیز با چالش‌هایی مواجه است. یکی از این چالش‌ها، حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌هاست. با توجه به حساسیت بالای اطلاعات، هرگونه نقض امنیت در سامانه، برای این صنعت و اعتماد عمومی، پیامدهای جدی به همراه دارد.. بیمه مرکزی باید تدابیر لازم برای حفظ امنیت داده‌ها را کاملا رعایت کند.

چالش دیگر، هماهنگی بین شرکت‌های بیمه‌ای و اینشورتک‌هاست. هرچند سنهاب به‌عنوان یک پلتفرم مشترک برای نظارت و هدایت صنعت بیمه ایجاد شده،اما ممکن است برخی شرکت‌ها، تمایل چندانی به اشتراک‌گذاری داده‌ها نداشته باشند. این عدم همکاری می‌تواند مانع اجرای کامل اهداف سنهاب شود و نیازمند هماهنگی و تعامل بیشتر بین تمام ذینفعان صنعت بیمه است.

از سنهاب تا شاپرک
در اینجا یک دغدغه مطرح می‌شود: چرا بیمه مرکزی فقط از اینشورتک‌ها هزینه استعلام بیمه دریافت می‌کند و آیا این اقدام منصفانه است؟ از دیدگاه برخی منتقدان، استعلام بیمه به معنای فروش بیمه نیست، پس نباید هزینه‌ای برای آن پرداخت کنند. به گفته آنها، یکی از دلایل اقدام بیمه مرکزی، تلاش برای تبدیل سنهاب به نهادی مانند شاپرک در صنعت بانکداری، به عنوان بازیگر اصلی کنترل تراکنش‌های مالی است و اکنون سنهاب نیز نظارت انحصاری بر تمام تراکنش‌ها و فعالیت‌های بیمه‌ای را مدنظر دارد. 

در مقابل، برخی دیگر از فعالان بیمه، معتقدند سنهاب، به دلیل ماهیت متفاوت فعالیت‌ها، با شاپرک قابل مقایسه نیست و هدف این سامانه، بهبود دسترسی به اطلاعات و تسهیل فرایندهای بیمه برای شرکت‌های بیمه‌گر، اینشورتک‌ها و کارگزاری‌های آنلاین است و البته انعطاف بالاتری نسبت به شاپرک دارد. از این‌رو، درباره چالش‌هایی مانند اخذ تعرفه از بیمه‌ها، به‌ویژه اینشورتک‌ها، با توجه به ارائه سرویس‌ به آنها و لزوم سرمایه‌گذاری برای بهبود زیرساخت‌های سامانه، تعاملات بیشتر بین بیمه مرکزی و موسسات بیمه برای اخذ تصمیمات مناسب، به‌ویژه در آغاز فعالیت مسئولان جدید بیمه در دولت چهاردهم، ضروری به نظر می‌رسد.

طبق ماده ۱۸ مصوبه شورای عالی بیمه، بیمه مرکزی موظف است با رعایت قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی و حفظ حریم خصوصی، امکان دسترسی شرکت‌های فناور بیمه‌ای به سامانه‌های اطلاعاتی مرتبط با فعالیت آنها را فراهم کند. این الزام قانونی، انگیزه مضاعف برای بیمه مرکزی، به منظور راه‌اندازی سنهاب و تسهیل دسترسی به داده‌های موردنیاز فعالان صنعت است.

سنهاب و آینده صنعت بیمه
سنهاب با فراهم کردن بسترهای لازم برای نظارت و هدایت صنعت بیمه، می‌تواند به عنوان یک ابزار کلیدی در تحول دیجیتال این صنعت ایفای نقش کند. افزایش شفافیت، بهبود نظارت و کارآیی، تسهیل دسترسی به داده‌های بیمه‌ و کمک به اینشورتک‌ها در ارائه خدمات نوآورانه، از مزایای سامانه نظارت و هدایت الکترونیکی بیمه است.

با این حال، موفقیت کامل سنهاب، بستگی به توانایی بیمه مرکزی در رفع چالش‌های موجود و ایجاد تعامل سازنده بین شرکت‌های بیمه‌ای و اینشورتک‌ها دارد. در صورت تحقق اهداف، این سامانه قادر است به عنوان الگوی موفق در سایر صنایع نیز مورد استفاده  قرار گیرد و به تحول و بهبود فرایندهای نظارتی و مدیریتی کمک کند.