سهم ۸۰ درصدی حمل و نقل در تولید آلاینده‌های جوی کلانشهرها

تیتر۲۰- به نقل از پاون، در سال‌های گذشته وزارت نیرو، با اتخاذ راهبرد‌ها و سیاست‌های مشخص در حوزه توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و نیز ارتقای راندمان تولید برق نیروگاه‌های حرارتی تلاش کرده است تا میزان مصرف سوخت فسیلی را کاهش دهد و با این اقدام از سهم نیروگاه‌ها نسبت به دیگر بخش‌ها در تولید آلاینده‌های جوی بکاهد.

به طور مثال با اینکه بر اساس منابع مختلف ایران به لحاظ راندمان نیروگاه‌های حرارتی جزو 15 کشور برتر جهان است، اما به طور پیوسته وزارت نیرو تلاش می‌کند تا با راه‌اندازی واحد‌های با راندمان بالا و نیروگاه‌های جدید همانند نیروگاه‌های کلاس اف، راندمان نیروگاه‌ها را افزایش داده و در نتیجه از میزان مصرف سوخت فسیلی بکاهد.

اکنون در حالی که متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی جهان 39 درصد است، این رقم در پایان نیمه نخست سال جاری در ایران به بیش از 39. 5 درصد رسیده است که از متوسط جهانی بالاتر است و نسبت به سال گذشته 0. 5 درصد بهبود یافته است.

همچنین باتوجه به توسعه ظرفیت شبکه برق کشور از 30 هزار مگاوات در دهه 70 به بیش از 94 هزار مگاوات در سال جاری، در حال حاضر متوسط عمر ناوگان نیروگاهی کشور کمتر از 20 سال است و تنها حدود 15 درصد از نیروگاه‌ها دارای سن بالا هستند و نیاز به نوسازی دارند که عملیات نوسازی نیروگاه‌های موجود از طریق اختصاص اعتبار بهینه‌سازی به صورت مستمر و سالیانه در حال انجام است و تنها در سال 1403 بالغ بر 30 هزار میلیارد ریال جهت انجام بهینه‌سازی تجهیزات و سیستم‌های نیروگاه فقط در بخش نیروگا‌های دولتی اختصاص داده شده است.

با این وجود در خصوص پدیده آلودگی هوا انتقاد مهمی که نسبت به نیروگاه‌ها و نقش آن‌ها در وقوع این پدیده نامطلوب زیست محیطی مطرح می‌شود، موضوع مصرف مازوت در نیروگاه‌هاست، واقعیتی که البته وزارت نیرو بار‌ها اعلام کرده است با توجه به اینکه عمده نیروگاه‌های حرارتی بر پایه سوخت گاز طراحی شده است و نیز سوخت مازوت هزینه‌های تعمیر نیروگاه‌ها را افزایش می‌دهد، تمایلی به استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها ندارد.

با این وجود باتوجه به کسری شدید سوخت گاز در کشور به ویژه در فصل سر و ضرورت تولید برق برای بخش‌های مختلف، وزارت نیرو تنها در مقاطعی از سال آن هم در کمتر از 8 درصد از واحد‌های نیروگاهی به ناچار مازوت استفاده می‌کند.

مطالعات نشان می‌دهد در صورت تخصیص مقادیر بالاتر از 45 درصد از سهم سوخت مصرفی نیروگاه‌های بخاری به مازوت، به ازای هر ١درصد افزایش، به طور متوسط یک درصد راندمان، سه درصد ضریب بهره‌برداری و حداقل سه میلیون مگاوات ساعت ظرفیت تولید ناویژه نیروگاه‌های بخاری کشور کاهش می‌یابد.

دو پرسش مهمی که اینجا مطرح می‌شود این است که بر اساس واقعیت‌های ذکر شده، سهم نیروگاه‌های حرارتی در تولید آلاینده‌های جوی چقدر است و برای کاهش میزان آلاینده‌های جوی نیروگاه‌ها چه اقداماتی باید در دستور کار قرار بگیرد؟

در خصوص پرسش نخست پاسخ این است که براساس ترازنامه انرژی 80 درصد ذرات معلق تولیدشده در کشور مربوط به بخش حمل‌ونقل است و سهم بخش نیروگاهی در تولید ذرات معلق حدود هفت درصد است.

همچنین مستند به داده و اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، از مجموع 717 هزار و 271 تن انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات معلق در تهران حدود 589 هزار629 تن (82 %) نیز مربوط به منابع متحرک است.

همچنین از مجموع آلاینده‌های گازی و ذرات معلق تولید شده در تهران تنها 40 هزار و 650 تن مربوط به نیروگاه‌ها است که نشان می‌دهد سهم نیروگاه‌ها در ایجاد آلودگی تهران چیزی حدود 5 درصد است که از متوسط کشوری (7 درصد) نیز پایین‌تر است.

باوجود سهم پایین نیروگاه‌ها در تولید آلاینده‌های جوی کلانشهر‌ها، قانون هوای پاک تکالیفی را بر عهده دولت قرار داده است تا از این طریق میزان تولید آلاینده‌های نیروگاهی از شرایط کنونی نیز کمتر شود.

بر همین اساس با توجه به ماده 18 قانون هوای پاک و همچنین اصلاحیه ماده 23 آیین‌نامه فنی ماده 2 قانون مذکور، سوخت استاندارد باید در اختیار نیروگاه‌ها قرار گیرد. در صورت اجرای کامل این قانون و استاندارد شدن سوخت، آلایندگی نیروگاه‌ها در صورت استفاده از سوخت مایع، به شدت کاهش خواهد یافت.

توضیح بیشتر اینکه در صورت اجرای صحیح تکالیف قانون هوای پاک، میزان گوگرد موجود در سوخت از 3.5 درصد به 0.8درصد جرمی کاهش می‌یابد که این مهم سبب می‌شود در صورت ناترازی گاز طبیعی در فصول سرد، حتی اگر نیروگاه‌ها از سوخت جایگزین (مازوت) استفاده کنند نیازی به پیش‌بینی تجهیزات کاهنده در محل مصرف نیز نخواهد بود.

این گزارش اضافه می‌کند، وزارت نیرو در کنار همه اقداماتی که برای توسعه و بهبود راندمان نیروگاه‌های حرارتی انجام می‌دهد، مجموعه دستورکار‌های متعددی را در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در پیش گرفته است تا از این طریق نسبت به تنوع بخشی به سبد تولید برق و کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در تولید برق کمک کند./تسنیم